Cel projektu i kontekst badań
Planowane działania badawcze mają za cel (1) określenie czynników ryzyka powtórnego konfliktu z prawem oraz (2) określenie strategii oddziaływania resocjalizacyjnego redukujących powtórny konflikt z prawem. Podstawą działań jest identyfikacja, selekcja i synteza opublikowanych w Polsce rezultatów studiów empirycznych prowadzonych w okresie 1965-2015.
Zjawisko recydywy skupiało uwagę badaczy odkąd sama przestępczość stała się przedmiotem systematycznej analizy naukowej. Jednak dopiero niedawno pojawiły się nowe perspektywy ujmowania problemu. Znaczący przyrost szczegółowych raportów empirycznych podejmujących problem uwarunkowań powrotności do przestępstwa, szersza dostępność rezultatów tych badań (Internet) oraz jednoczesny postęp w zakresie możliwości generalizowania efektów pojedynczych studiów (postęp ilościowych metod syntezy uogólniającej); wszystko to w wymiarze globalnym zaowocowało w latach 90. ub. wieku serią badań metaanalitycznych poświęconych identyfikacji psychospołecznych czynników ryzyka recydywy oraz skuteczności konkretnych form oddziaływania resocjalizacyjnego. W odróżnieniu od dokonań światowych, głównie amerykańskich, nieliczne próby syntetyzowania krajowego dorobku w tym zakresie nie wykroczyły poza wymiar cząstkowego przeglądu literatury. Rzadkie przeglądy systematyczne i metaanalizy operujące na materiale krajów europejskich a dotyczące czynników ryzyka i skuteczności oddziaływań korekcyjnych nie uwzględniały jak dotąd badań polskich. Ograniczały się wyłącznie do analizy raportów anglojęzycznych dostępnych w międzynarodowych specjalistycznych bazach bibliograficznych.
Historia projektu
Wstępna faza badań (2016–2021) służyła opracowaniu wyjściowej bazy danych (6 257 rekordów) obejmującej źródła polskojęzyczne wykazane w drukowanych i elektronicznych bazach bibliograficznych. W 2021 r. zadania realizowano przy wsparciu finansowym POB Society of the Future w ramach Programu Strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim.Horyzont aplikacyjny
Dokonujący się w skali światowej postęp w zakresie predykcji zachowań przestępczych przyniósł ugruntowaną empirycznie świadomość znaczenia znajomości czynników ryzyka dla konstruowania skutecznych strategii korekcyjnych. Stało się to podstawą modelu RNR (Risk-Need-Responsivity), reprezentatywnego dla nurtu resocjalizacji opartej na faktach (evidence-based rehabilitation). W jego ramach kontynuowane są prace nad doskonaleniem instrumentarium diagnostycznego dla potrzeb praktyki penitencjarnej.
Jednocześnie w miarę rozwoju badań i towarzyszącej temu dyskusji pojawiały się argumenty na rzecz kulturowej kontekstualności czynników ryzyka. Projekt Przyszłość bez krat sięgając do materiału niedostępnego badaczom zachodnim wychodzi jednocześnie naprzeciw postulatom uwzględniania kulturowych różnic.