Rozwój pandemii COVID-19, czyli choroby spowodowanej przez wirus, jest w dużej mierze uwarunkowany psychologicznie i społecznie: od przekonań i zachowań ludzi zależy to, jak choroba się rozprzestrzenia, kto zachoruje, ile osób umrze oraz jakie środki zapobiegawcze zostaną podjęte. Co więcej, kontrolowanie jej rozwoju, a tym samym bezpieczeństwo i zdrowie całych społeczeństw, będą zależeć w dużym stopniu od decyzji podejmowanych przez decydentów ale także od skłonności ludzi do przestrzegania wynikających z nich zaleceń. Pisaliśmy o tym nie raz (zob. Kossowska i in., 2020; stanowiska zespołu ds. Covid-19 przy Prezesie PAN), licząc, że obywatele i decydenci, będą lepiej radzić sobie z pandemią i będą lepiej przygotowani na kolejne kryzysy: zdrowotne i społeczno-ekonomiczne.
Co wiemy o przebiegu pandemii w Polsce? O ile w obiegu międzynarodowym opublikowano tysiące prac poświęconych tej tematyce, udział w tych publikacjach polskich autorów jest niewielki. Brakuje prac dotyczących przebiegu pandemii w Polsce o sporym zasięgu, systemowo i interdyscyplinarnie traktujących to zagadnienie, pokazujących rolę kontekstu społeczno-kulturowego. To wielka szkoda. Wiemy przecież, że zachowania w pandemii zależą od miejsca, momentu historycznego, nastrojów społecznych i obowiązującego dyskursu społeczno-politycznego. Co z tego udało się w badaniach naukowych uchwycić? Analiza i integracja tej wiedzy wydaje się ważnych zadaniem.
Aby ułatwić badaczom dostęp do polskich badań na temat psychologicznych i społecznych uwarunkowań zachowań w pandemii przygotowałyśmy tę bazę. Została ona podzielona na pięć kategorii:
- szczepienia i teorie spiskowe – w tej sekcji znajdują się artykuły oraz raporty z badań dotyczące postaw Polaków wobec szczepień przeciwko SARS-CoV-2 oraz ich postaw wobec teorii spiskowych i fake newsów;
- postawy wobec COVID – tutaj prezentowane są wyniki badań dotyczące podejścia Polaków do tematu pandemii w ogóle, m.in. w kontekście obowiązujących obostrzeń i stosowania się do nich oraz obaw przed zakażeniem;
- radzenie sobie – jest to bardzo obszerna kategoria, w której znajdują się wyniki badań dotyczących zależności pomiędzy pandemią SARS-CoV-2 a strategiami radzenia sobie ze stresem oraz lękiem. Nie brakuje tutaj również artykułów związanych z niewłaściwymi strategiami adaptacyjnymi, takimi jak: pogorszenie nawyków żywieniowych oraz uzależnienie od alkoholu;
- świat online – pod tą kategorią kryją się wyniki badań dotyczące zdalnego nauczania, zdalnej pracy oraz nowych technologii, które rozwinęły się w związku z pandemią SARS-CoV-2.
- relacje rodzinne i partnerskie – w ostatniej kategorii znajdują się wyniki badań dotyczących przeżywania przez Polaków pandemii w kontekście rodzinnym (powrót do domu rodzinnego, więcej czasu spędzanego przez dzieci z rodzicami), bliskich związków oraz życia seksualnego.
Część wyników ww. badań nie została jeszcze opublikowana w formie artykułu w czasopiśmie naukowym, a dostępne są tylko raporty, notki prasowe lub inne doniesienia dotyczące tych badań. Niemniej, baza ma charakter otwarty i w miarę możliwości będzie ona uzupełniana o kolejne treści
Zapraszamy do korzystania z bazy!
Estera Jańczak
Karolina Nowak
Małgorzata Kossowska
Baza publikacji naukowych na temat psychologicznych i społecznych aspektów Covid-19 w Polsce